Zmarła prof. Heleną Hryszko, wybitna konserwatorka tkanin, założycielka i kierowniczka Katedry Konserwacji i Restauracji Tkanin Zabytkowych Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, zasłużona dla prac na rzecz zabytków Jasnej Góry. We współpracy z o. dr. Janem Golonką, Kuratorem Zbiorów Wotywnych Jasnej Góry, pod kierunkiem prof. Hryszko przeprowadzono prace inwentaryzacyjne i konserwatorskie przy liczącym ponad 2 tys. obiektów zespole zabytków tekstylnych. Odznaczona medalem Konfederacji Przyjaciół Jasnej Góry.
Zespół studentów ASP pod opieką prof. Hryszko opracował inwentarz wszystkich zabytkowych tkanin i haftów, wszystkich szat liturgicznych, ozdobnych obić, sztandarów, mundurów, transparentów, jakie przez wieki zgromadziły się w klasztorze. Najstarsze tkaniny przechowywane w sanktuarium podchodzą z końca XV wieku, najmłodsze z czasów obecnych.
Wśród jasnogórskiego zbioru szat i tkanin są prawdziwe „perły” sztuki rękodzielniczej - dary królewskie, magnaterii i szlachty, orientalne wyroby tureckie i perskie, tkaniny przetykane złotą i srebrną nicią, ornaty, kapy liturgiczne, manipularze, stuły, palki, komplety celebracji z okazji wizyt królewskich i mszy pontyfikalnych.
Pod jej kierunkiem przeprowadzono prace konserwatorskie nad jednym z najcenniejszych obiektów sztuki hafciarskiej, czyli nad XVI-wieczną pretekstą ornatu z jasnogórskiego Skarbca.
Wśród badań i troski o jasnogórską spuściznę i jej ekspozycję prof. Heleny Hryszko znalazły się również prace w szeroko zakrojonych i podjętych działaniach budowlano – konserwatorskich wielkiej restauracji jasnogórskiej Bazyliki w latach 2009 - 2012.
Biuro Prasowe JasnaGóraNews
***
Nabożeństwo żałobne zostanie odprawione 27 maja (wtorek) 2025 r. o godz. 12.00 w Kościele św. Katarzyny w Warszawie (ul. Fosa 17), po którym nastąpi odprowadzenie do kolumbarium na Cmentarzu Służewskim (tzw. starym).
***
Zmarła Profesor Helena Hryszko
Wieloletnia Kierowniczka Katedry Konserwacji
i Restauracji Tkanin Zabytkowych
Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie
Z ogromnym smutkiem informujemy, że 17 maja 2025 roku zmarła prof. Helena Hryszko. Inicjatorka, założycielka i kierowniczka Katedry Konserwacji i Restauracji Tkanin Zabytkowych, której dorobek naukowy miał ogromny wpływ na rozwój konserwacji tkanin w Polsce.
Profesor Helena Hryszko była absolwentką Liceum Plastycznego w Supraślu na specjalności Tkanina Artystyczna, a w 1967 roku ukończyła studia na kierunku Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Po ukończeniu studiów była zatrudniona w Centralnym Muzeum Włókiennictwa w Łodzi, a od 1971 roku w PP PKZ w Warszawie, gdzie od 1978 roku pełniła funkcję kierownika pracowni konserwacji tkanin. W 1992 roku z inicjatywy Profesora Wojciech Kurpika i Heleny Hryszko na Wydziale Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki ASP w Warszawie utworzono pierwszą i do dziś jedyną w Polsce Katedrę Konserwacji i Restauracji Tkanin Zabytkowych. Korzystając ze swojego ponad 25-letniego doświadczenia stworzyła autorski program kształcenia konserwatorów tkanin, a w latach 1992-2016 pełniła funkcję kierownika Katedry. W 1999 roku uzyskała stopień profesora zwyczajnego. Podczas swojej pracy na Wydziale była promotorką 34 prac magisterskich i jednego przewodu doktorskiego.
Profesor Helena Hryszko była wybitną konserwatorką tkanin. Prowadziła prace lub nadzór przy około 600 realizacjach i projektach konserwatorskich. Obszarem Jej szczególnych zainteresowań była problematyka konserwacji tapiserii oraz tkanin grobowych i archeologicznych. Do najważniejszych realizacji można zaliczyć: konserwację wielkoformatowych tapiserii z Muzeum Narodowego w Kielcach i z Jasnej Góry oraz ubiorów z XVII- wiecznych pochówków w kościele św. Jacka w Słupsku, późnorenesansowych strojów grobowych książąt pomorskich z Muzeum Narodowego w Szczecinie, a przede wszystkim królewskich szat grobowych z Katedry Wawelskiej, w tym króla Kazimierza Jagiellończyka oraz królowej św. Jadwigi Andegaweńskiej. Książka „Tkaniny z grobu Królowej Jadwigi” autorstwa Heleny Hryszko została uznana przez Zarządu Głównego Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków „Książką Roku 2017”.
Istotnym działaniem podjętym przez Profesor Helenę Hryszko było opracowanie standardów opisów tkanin zabytkowych. Przy współpracy z Ojcem dr Janem Golonką, kuratorem Zbiorów Sztuki Wotywnej na Jasnej Górze, kierowała wieloletnimi pracami inwentaryzacyjnymi przy liczącym ponad 2000 obiektów zespole zabytków tekstylnych.
W latach 2014-2018 była kierownikiem projektu badawczego „Gdański Skarb Średniowiecznej Paramentyki”, w ramach którego według najnowszych standardów został opracowany 3-tomowy katalog 213 paramentów liturgicznych z kościoła Mariackiego w Gdańsku znajdujących się w zbiorach Muzeum Narodowego w Gdańsku.
Konserwacja tkanin była życiową pasją Pani Profesor. Jej dorobek miał ogromny wpływ na rozwój tej dziedziny w Polsce; opracowała wiele nowatorskich metod zabezpieczania zabytków tekstylnych. Była prekursorką wprowadzenia tzw. „rzadkiego tkania” w konserwacji tapiserii oraz autorskiej metody konsolidacji i uzupełninia ubytków masą z włókien jedwabnych.
Była Rzeczoznawcą MKiDN w dziedzinie konserwacji tkanin, członkiem Rady Naukowej Międzyuczelnianego Instytutu Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki oraz zespołu opracowującego schemat dokumentacji konserwatorskiej. Jej osiągnięcia zostały uhonorowane Nagrodą Rektora ASP, Medalem Konfederacji Przyjaciół Jasnej Góry oraz Medalem Bohdana Marconiego.
Prywatnie miłośniczka wzornictwa tkanin średniowiecznych, historycznego farbiarstwa barwnikami naturalnymi, a w szczególności czerwcem polskim.
Na zawsze pozostanie w naszej pamięci.
dr Monika Stachurska
dr Agnieszka Krzemińska Maciejko
Wydział Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki
Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie
***
Współpraca Jasnej Góry z Panią prof. Heleną Hryszko i Katedrą Konserwacji i Restauracji Tkanin Zabytkowych Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie trwa od 1997 roku.
Przy współpracy Pani Prof. Heleny Hryszko, Kierowniczki Katedry i O. dra Jana Golonki, Kuratora Zbiorów Sztuki Wotywnej Jasnej Góry odbyło się szereg praktyk studenckich, dzięki czemu powstał katalog tkanin zabytkowych, który do dziś służy i jest ciągle uzupełniany i ubogacany kolejnymi informacjami. Prace te zaowocowały kilkoma konferencjami naukowymi poświęconymi zbiorom.
Ogromną pracę Pani Profesor włożyła podczas prac budowlano – konserwatorskich prowadzonych głównie w 2009 roku w Bazylice Jasnogórskiej. Przy badaniach krypt wydobyto kilka ubiorów, które pod fachowym okiem Pani Heleny zostały oczyszczone, zbadane i odtworzone w pełnej krasie. Publikacja pt. „Tajemnice Bazyliki Jasnogórskiej” w znacznej części pokazywała wspomniane wyżej działania.
Pani Profesor, Pani praca na Jasnej Górze pozostanie na długie lata, a kolejne pokolenia będą mogły czerpać z jej źródeł. My możemy mieć nadzieję, że Matka Boża Jasnogórska będzie stawiała się u Swego Syna za Profesor Heleną Hryszko.
Zespół pracowników
Zbiorów Sztuki Wotywnej Jasnej Góry
oraz Paulini
Niech spoczywa w pokoju wiecznym.
