Na Jasnej Górze każdemu odsłonięciu i zasłonięciu Obrazu Matki Bożej towarzyszą dźwięki wygrywane na instrumentach dętych i kotle. To Jasnogórskie Intrady, wykonywane za każdym razem na żywo przez ojców i braci paulinów wspieranych przez osoby świeckie. Jak powiedział jasnogórski kapelmistrz, Marek Piątek, edukacja muzyczna osób odpowiedzialnych za wygrywanie intrad, to jego najważniejszy obowiązek powierzony przez władze częstochowskiego Sanktuarium.
- Zadanie to zostało mi powierzone w 2001 roku przez władze klasztoru. I to jest ewenement na skalę światową, właściwie muzyczny skarb jasnogórski, bo te intrady są wykonywane na co dzień. Przez tyle lat codziennie wykonujemy je wspólnie z ojcami i braćmi paulinami podczas ceremonii odsłonięcia i zasłonięcia Obrazu Matki Bożej – powiedział, wychodząc naprzeciw często zadawanemu pytaniu, czy fanfary nie są odtwarzane z nagrania. Zbiór jasnogórskich intrad jest bogaty. Wynika to z tego, że kompozytorzy i muzycy, którzy tu przebywają, chcą pozostawić coś na cześć Matki Bożej. Ich dzieła są segregowane w archiwum Jasnogórskim.
Rys historyczny
Odsłonięciu towarzyszy tylko jedna intrada, która zachowała się do czasów współczesnych – Staro królewska. Wykonywana przez czterech trębaczy, a do tego kocioł. Sięga ona czasów dynastii Wazów i jest trwałą pozostałością Jasnogórskiej Kapeli. Jej twórca po dziś dzień nie jest znany. W tym miejscu należy odnieść się do dwóch wydarzeń historycznych - cudownej obrony Jasnej Góry przed Szwedami w 1655 r. Kolejne to śluby króla Jana Kazimierza we Lwowie w 1656 r. Wtedy Matce Bożej nadano tytuł „Królowej Polski” jako dziękczynienie. Od drugiej połowy XVII w. pielęgnowany jest na Jasnej Górze zwyczaj uroczystego odsłonięcia Cudownego Obrazu przy równoczesnym wykonaniu »hejnału królewskiego«. Wielokrotnie kaznodzieje przypominali, że Maryja obrała sobie na Jasnej Górze tron i stolicę jako Królowa; z tego powodu nie tylko fanfary wygrywane na instrumentach, ale także wystrój Kaplicy Matki Bożej nawiązuje do Jej królewskiego tytułu.
Historia współczesna
- Te intrady, które wykonujemy teraz są intradami współczesnymi – podkreślił kapelmistrz Piątek. Są autorstwa ks. Lorenzo Perosiego. Włoski duchowny, który zajmował się chórami, przebywał wśród paulinów na Jasnej Górze prze trzy miesiące. Będąc pod wrażeniem Sanktuarium i pobożności Polaków, stworzył w 1908 r., przed swoim wyjazdem, dziewięć intrad. - Zakochał się w Jasnej Górze. Żyjąc tu przez trzy miesiące, widział jak to życie wygląda. Jego intrady napisane są w bardzo piękny i praktyczny sposób. Dzięki temu paulini, którzy są amatorami i mają na co dzień różne funkcje, mogli odejść od swoich zadań i o wyznaczonej godzinie zagrać intradę. Lorenzo Perosi pozostawił przepiękny dar muzyczny – zauważył Marek Piątek.
Ostatnie dekady
Poprzednikiem kapelmistrza Piątka był Alfred Stępniewski. Muzycznie z Jasną Górą związał się w 1961 r. i posługiwał tu blisko czterdzieści lat. Wyedukował w tym czasie wielu. Jedną z jego uczennic jest Joanna Obrączka, która na co dzień pracuje na Jasnej Górze. Jak sama podkreśla, jej serce rwie się do Jasnej Góry, do Matki Bożej. - Mieszkam blisko. Wstaję wcześnie rano i coś mnie „ciągnie”, by przyjść na poranną Mszę św. – wyznała. Owocem jej miłości do Maryi jest także muzyczna posługa; pani Joanna, choć jest osobą filigranowej postury, gra na kotłach. Charakterystyczne uderzenia poprzedzające melodię trębaczy są właśnie jej wykonania.
Dźwięki muzyki
Muzyka na Jasnej Górze rozbrzmiewa od kilku stuleci. Jak potwierdzają zapiski w kronikach jasnogórskich, pod koniec XVI w. powstała Kapela Jasnogórska. Dorobek Kapeli jest niebagatelny, a jej wkład w życie Sanktuarium nie mniej znaczący. Ciekawym jest także fakt, że melodie pieśni maryjnych wygrywane były przez klasztorną orkiestrę nawet podczas oblężenia szwedzkiego.
Maria Kopacka-Fornal
