O tym, jak ważna jest wierność swoim ideałom, wierność Polsce, tożsamość i korzenie, z których się wywodzimy, wolność i wiara, opowiada najnowsza wystawa na Jasnej Górze, która od dziś dostępna jest dla zwiedzających w Bastionie św. Rocha. Ekspozycja „Droga i dziedzictwo. Dzieje rodziny Moszoro / Camino y Legado. Historia de la Familia Moszoro” przygotowana przez Archiwum IPN ukazuje przez pryzmat jednej rodziny losy Polaków, których życie i marzenia burzyły sowiecki reżim, II wojna światowa i komunistyczne rządy w kraju. Wystawa składa się z pamiątek przekazanych przez potomków Kazimierza i Ludmiły Moszoro.
Ekspozycja powstała w ramach projektu „Archiwum pełne pamięci”, który w 2017 roku uruchomił Instytut Pamięci Narodowej. Jego celem jest ocalenie, zabezpieczenie i udostępnienie dokumentów z archiwów prywatnych kluczowych dla opowiadania o polskiej historii XX wieku.
Rodzinne pamiątki do Archiwum IPN przekazał Konsul Honorowy RP w Rosario w Argentynie Bartłomiej Stanisław Moszoro, który jest synem głównych bohaterów powstałej wystawy o „drodze i dziedzictwie”. Są nimi Kazimierz Moszoro, absolwent Politechniki Lwowskiej, działacz Młodzieży Wszechpolskiej, żołnierz wojska polskiego i Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie oraz jego żona, Ludmiła z Dąbrowskich, harcerka, studentka Uniwersytetu Jana Kazimierza, zaangażowana w konspiracyjną działalność w podziemiu związanym z ruchem narodowym, więźniarka KL Auschwitz i KL Ravensbrück. Obydwoje pochodzący z rodzin o silnych tradycjach patriotycznych i religijnych w obliczu sowieckiej okupacji kraju podjęli decyzję o emigracji. Na swoją drugą ojczyznę wybrali Argentynę. Pozostając na obczyźnie aktywnie działali w środowisku polonijnym w Rosario, kultywując polski język i tradycje, a wartości patriotyczne przekazali swoim dzieciom: córce Julii Barbarze oraz synom: Antoniemu Romanowi, Bartłomiejowi Stanisławowi i Stefanowi Aleksandrowi. „Argentyna – wspominała Ludmiła – okazała się dla nas idealnym krajem dla zasklepienia ran i leczenia duszy. Wolność, pokój i uprzejmość ludzi pozwoliły nam z pogodą powracać do normalnego życia. Kochamy ją jako ojczyznę naszych dzieci i jako naszą drugą matkę”.
Wystawę patronatem honorowym objęła Ambasada republiki Argentyny w Polsce. W Katalogu Alicia Irene Falkowski, Ambasador Republiki Argentyny w Polsce przywoła słowa papieża Franciszka z encykliki „Fratelli tutti” o braterstwie i przyjaźni społecznej, że „człowiek i naród są owocne tylko wtedy, gdy umieją twórczo zintegrować w sobie otwartość na innych”.
Wystawa prezentowana obecnie na Jasnej Górze nie tylko przypomina losy rodziny Moszoro, ale także ukazuje środowiska polskich emigrantów w Argentynie i ich związki z Ojczyzną.
Jak podkreśla dr Marzena Kruk, dyrektor Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, miejsce obecnej ekspozycji też nie jest przypadkowe. W dzieje rodziny Moszoro, jak w losy wielu takich polskich rodzin, mocno wpisała się wiara i miłość do Matki Bożej. Wizerunek Matki Bożej Częstochowskiej towarzyszył także członkom rodziny Moszoro w ich wojennej gehennie i emigracyjnej tułaczce. Dr Kruk przypomniała także o ich pielgrzymowaniu na Jasną Górę. Dla obojga małżonków Jasna Góra była miejscem wyjątkowym. W młodości Kazimierz, student Politechniki Lwowskiej bardzo mocno zaangażowany był w przygotowanie pielgrzymki młodzieży akademickiej, gdzie młodzież ślubowała Maryi Królowej Polski wierność i oddanie. Dla Ludmiły, która po okresie pobytu w niemieckim obozie koncentracyjnym w Auschwitz-Birkenau, właśnie modląc się przed obliczem Maryi, zaznała swego rodzaju spokoju i ukojenia w cierpieniu i bólu.
Z kolei kurator wystawy Agnieszka Sodel zwróciła uwagę, że właśnie wśród zdjęć i pamiątek rodzinnych zgromadzonych na wystawie jest i szczególne wotum ze zbiorów Jasnej Góry – to historyczna plakieta z pielgrzymki akademickiej z 1936 r., w której przygotowanie zaangażowany był Kazimierz Moszoro.
Wystawa składa się z dwujęzycznych (polsko-hiszpańskich) plansz tematycznych prezentujących: pochodzenie Kazimierza i Ludmiły, ich losy wojenne, działalność polonijną na emigracji, historię kolejnych pokoleń rodziny, a także sylwetki osób związanych z rodziną. Można zobaczyć na niej także cenne artefakty, m.in. nieśmiertelniki i manierkę Kazimierza Moszoro z okresu służby w PSZ oraz modlitewnik Ludmiły Dąbrowskiej, który towarzyszył jej od więzienia na Montelupich w Krakowie wraz z własnoręcznie wykonanym z obozowego koca w KL Auschwitz futeralikiem. Uzupełnieniem ekspozycji są nieprezentowane dotychczas amatorskie filmy dokumentujące szklak bojowy 1. Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka, nakręcone przez żołnierza tej formacji, wieloletniego przyjaciela rodziny Moszoro, Eugeniusza Siedleckiego.
Wystawa „Droga i dziedzictwo. Dzieje rodziny Moszoro / Camino y Legado. Historia de la Familia Moszoro” będzie dostępna dla zwiedzających do 31 sierpnia.
Mirosława Szymusik
