Z pewnością wielu je na Jasnej Górze widziało, zmierzając do Kaplicy Matki Bożej. To zegary słoneczne na fasadzie tzw. kruchty do Bazyliki. Nie wymagają „nastawiania”, są regulowane wschodami i zachodami słońca. Z kolei na wieży z każdej strony zainstalowane są cztery tarcze zegara spięte mechanizmem, tu czas synchronizuje sygnał emitowany przez satelitę i sygnał radiowy. To najbardziej widoczne czasomierze na Jasnej Górze.
Jak wyjaśnia Przemysław Jaskurzyński, przewodnik z Jasnogórskiego Centrum Informacji, to naturalne, że klasztory miały zegary, bo życie mnisze toczyło się i toczy według pewnego stałego rytmu. Wyznacza godziny na modlitwę liturgiczną zakonników. Jasnogórskie zegary słoneczne pełnią też funkcję ozdobną. Na jednym są cyfry arabskie, a na drugim rzymskie, oba ze względu na symetryczne umieszczenie tworzą harmonijna całość. Wskazują lokalny czas słoneczny. Jak przypomina przewodnik są też inne zegary, ale mniej widoczne dla pielgrzymów jak np. zegar słoneczny na wewnętrznym dziedzińcu klasztoru.
Ponad zegarami słonecznymi znajduje się zegar wieżowy. Z każdej strony zainstalowane są cztery tarcze zegara, które są spięte mechanizmem, tu czas synchronizuje sygnał emitowany przez satelitę i sygnał radiowy. Zegar wieżowy posiada carillon, czyli instrument wyposażony w 36 dzwonów i dzwonków. Nad wszystkim czuwa sterownik komputerowy, dlatego poprawnie powinien być nazywany kurantem, gdyż obecnie gra w trybie automatycznym, a nie ręcznym. Wprawia w ruch dzwony i dzwonki, z których największy waży 2,45 tony, a najmniejszy kilkanaście kilogramów. Uznawany jest za instrument wyjątkowy, nie tylko w skali krajowej, ale i światowej. Jego melodie, w zależności od czasu liturgicznego: maryjne, wielkanocne czy kolędy, rozbrzmiewają w sanktuarium.
Jasnogórski carillon był obiektem oceny holenderskiego specjalisty Gerta Oldenbeuvinga w 2019 r. Carillonista przybył do Polski na zaproszenie Akademii Muzycznej w Gdańsku, która prowadzi projekt badawczy dotyczący tego wyjątkowego instrumentu na jasnogórskiej wieży.
Historia tego carillonu jest interesująca, dzwony zostały odlane w 1905 r. w Belgii w Mechelen przez ludwisarza, którego było to jedyne tego typu dzieło.
Carillon to zespół odpowiednio strojonych dzwonów na wieży kościelnej, wygrywających melodie, uderzanych młotkami przez grającego (za pośrednictwem systemu dźwigni) lub przez mechanizm samogrający.
Ojczyzną carillonów jest Flandria, a nazwa wywodzi się z francuskiego „gra na dzwonach”.
Uruchomienie zegara 31 stycznia 1906 r. było ważnym, wydarzeniem. Umieszczony jest na pierwszej kondygnacji wieży, która ma ponad 106 metrów wysokości. To najwyższy punkt Jasnej Góry i jedna z najwyższych wież kościelnych w Polsce.
Jasnogórscy pielgrzymi podkreślają za Prymasem Wyszyńskim, że czas to miłość, to człowiek decyduje na co go przeznacza. Magdalena Szczudrawa żona i mama czwórki dzieci, na co dzień pracuje w cukierni, mówi, że czas to Boży dar i Bogu należy go ofiarowywać. Ona swój dzień zaczyna od lektury Pisma Świętego i modlitwy właśnie o dobre wykorzystanie czasu, by też nadzieję przynosić innym ludziom. Jej mąż Szymon również przyznaje, że czas jest nie po to, aby go posiadać, ale aby go wykorzystać. – I wykorzystać go w taki sposób, aby być blisko Boga, żeby Go poznać, wykorzystać go też dla siebie, aby się spełnić, nie tylko zawodowo, ale też jako człowieka, chrześcijanina, tego, który poznał miłość Boga i może się nią dzielić.
Mirosława Szymusik
