Rok 2024 na Jasnej Górze obfitował w wydarzenia muzyczne. Upłynął pod znakiem jubileuszy: 25-lecia Stowarzyszenia Kapela Jasnogórska oraz 20-lecia Zespołu Naukowo-Redakcyjnego Jasnogórskich Muzykaliów. To dzięki ich staraniom muzyczne dziedzictwo Zakonu Paulinów popularyzowane jest w Polsce i zagranicą. Odbyła się kolejna edycja festiwalu Gaude Mater związanego z częstochowskim sanktuarium oraz naukowa konferencja. Po raz 15. pielgrzymowali muzycy kościelni. Ukazały kolejne płyty z serii „Jasnogórska Muzyka Dawna”.
Jasna Góra to nie tylko miejsce kultu maryjnego, to także ważny ośrodek kultury muzycznej z bogatym zbiorem muzykaliów gromadzonych od połowy XVI w. Jasnogórskie muzykalia należą do skarbów polskiej kultury muzycznej. Jest to imponująca kolekcja ponad 3 tys. utworów. Około 2,5 tys. z nich stanowią rękopisy, ponad 500 to druki. Gromadzone były one przez wieki na potrzeby Kapeli Jasnogórskiej. Według rzeczoznawców to jeden z największych historycznych zbiorów muzycznych nie tylko w Polsce, ale i w Europie Środkowej.
Od 25 lat Stowarzyszenie Kapela Jasnogórska oraz od 20 lat Zespół Naukowo-Redakcyjny Jasnogórskich Muzykaliów popularyzuje dzieła zgromadzone przede wszystkim w jasnogórskich archiwach muzycznych, to nie tylko wnikliwe i wszechstronne badania nad paulińskimi zbiorami, opracowania naukowe nutowych kompozycji i ich wydawanie, digitalizacja dźwięków i koncerty, ale to również dbałość o pokaźny zbiór zabytkowych i unikatowych instrumentów. Najcenniejszym owocem tej troski są nagrania płytowe (w większości są to tzw. World premier recording) oraz publikacje nutowe. Dotąd ukazało się 80 krążków, a także kilkanaście zeszytów serii nutowej, w ramach której opublikowano partytury (z odrębnymi partiami głosów). Publikowane są także monografie naukowe.
Do konfraterni, czyli duchowej rodziny Zakonu Paulinów został włączony dr Marcin Konik, jeden z pomysłodawców cyfrowej biblioteki muzycznej klasztoru jasnogórskiego, kierownik biblioteki Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina w Warszawie oraz członek zespołu Naukowo-Redakcyjnego Jasnogórskich Muzykaliów. To także dzięki jego pracy udaje się dygitalizować zasób rękopisów, druków muzycznych i tworzyć również tzw. partytury cyfrowe. Dzięki cyfrowej bibliotece muzycznej kompozycje dostępne są w Internecie dla każdego za darmo.
Dr Marcin Konik podjął szeroką aktywność w badaniach polskiej kultury muzycznej. Przejawiło się to w naukowych analizach i opracowaniach rękopisów muzycznych. Dzięki jego pracy przygotowano szereg nagrań, utworów z repertuaru Kapeli Jasnogórskiej. Badania archiwalne prowadzone przez niego w kraju i zagranicą doprowadziły do odkrycia nieznanych do tej pory dzieł muzycznych.
We wrześniu odbyła się konferencja muzykologiczna: „Z dziejów tradycji liturgiczno-muzycznych klasztorów paulińskich”. Mowa była m.in. o oficjach brewiarzowych o głównych patronach Zakonu Paulinów w perspektywie przemian XV-XVIII w., o Officium rhytmicum o św. Pawle Pierwszym Pustelniku w przedtrydenckim prawodawstwie i liturgiczno-muzycznych źródłach Zakonu Paulinów, muzyce jasnogórskiej w świecie cyfrowym czy kobietach w Kapeli Jasnogórskiej.
Międzynarodowy Festiwal Muzyki Sakralnej „Gaude Mater od samego początku ściśle związany jest z Jasną Górą. W tym roku odbyła się jego 33 edycja. Tradycyjnie wielkie koncerty na rozpoczęcie festiwalu odbywają się w jasnogórskiej Bazylice. W tym roku zabrzmiały utwory kompozytora uważanego za jednego z największych geniuszy muzycznych wszech czasów - J. S. Bacha.
Festiwal Gaude Mater jest też miejscem prawykonań. Wykonana została muzyka ze średniowiecznych zbiorów jasnogórskich. Był to XV-wieczne śpiewy paulińskie na święto „Purificatio Beatae Mariae Virginis".
Już od 22 lat w życie Jasnej Góry wpisują się Adwentowe Wieczory Organowe, które gromadzą wielu miłośników muzyki nie tylko z Częstochowy. Organy Mozart nazywał „królem instrumentów”, a muzyka na nich wykonywana jest ważną częścią dziedzictwa kulturalnego chrześcijańskiej Europy. To dziedzictwo pielęgnują także paulini z Jasnej Góry.
Od 4 lat odbywa się na Jasnej Górze „Wieczór z Księdzem Dolindo na Jasnej Górze” w kolejną rocznicę śmierci włoskiego kapłana. W ramach wieczoru odbywa się też koncert muzyki skomponowanej przez ks. Dolindo Ruotolo. To polskie prawykonanie w oparciu o kompozycje spisane przez ks. Ruotolo.
Mirosława Szymusik
