O diakonacie stałym jako darze dla Kościoła mowa jest podczas sympozjum, które dziś odbywa się na Jasnej Górze. Jego celem jest m.in. przybliżenie istoty posługi oraz tożsamości diakonów stałych, wymiana doświadczeń, umocnienie w służbie. Organizatorem jest Diecezjalny Ośrodek Formacyjny w Opolu. Obecnie w Polsce diakonów stałych jest ponad stu, duża część z nich to żonaci mężczyźni i choć widać wzrost zainteresowania tą formacją, nie jest ona czymś nowym.
Diakoni stali, przyjmując pierwszy stopień święceń, wchodzą do stanu duchownego. Ich powołanie polega przede wszystkim na głoszeniu Ewangelii i dawaniu świadectwa. Większość ma rodzinę, pracuje zawodowo i żyje w środowisku pozakościelnym. Podobnie jak diakon Filip z Dziejów Apostolskich, mają głosić Ewangelię tym, którzy jej nie znają, często w bardzo zlaicyzowanych środowiskach.
W ramach sympozjum zaplanowano konferencję ks. dr. Jana Koclęgi „Szczególne powołanie do doskonałości diakonów stałych” temat: „Formacja początkowa do diakonatu stałego”, który podejmie ks. dr hab. Ryszard Salejdak, natomiast o „Liturgicznej Posłudze Diakona” będzie mówił ks. dr Maciej Skóra, a o „Posłudze diakona stałego w diecezji i parafii” prof. Waldemar Rozynkowski, diakon stały.
Jak podkreśla Mariusz Wawrzak z arch. częstochowskiej, który obecnie jest na pierwszym etapie formacji do diakonatu stałego w Opolu, ten stan duchowny jest czymś normalnym w Kościele, nie jest czymś bardzo niezwykłym, stąd też idea tego spotkania na Jasnej Górze, by w sposób przystępny przybliżyć tę stosunkowo na nowo odkrywaną w Kościele w Polsce posługę szerszemu gronu zainteresowanych.
Historia diakonatu stałego sięga czasów apostolskich. Diakoni zajmowali się wówczas chorymi, ubogimi, a czasem także nauczaniem. Musieli posiadać określone kwalifikacje moralne, które św. Paweł wymienia w Pierwszym Liście do Tymoteusza (1 Tym 3,1-13). Jednym z pierwszych diakonów był św. Szczepan - pierwszy męczennik chrześcijaństwa. Najstarsza patrystyczna definicja istoty diakonatu pochodzi z kodeksu św. Hipolita z III wieku i mówi, że „Diakon jest święcony nie do kapłaństwa, ale do posługi”. Do tej definicji, czasem w lekko zmienionej formie, Kościół ciągle powraca. Do V w. w Kościele zachodnim diakonat był instytucją kwitnącą, a jego rolę i pozycję potwierdzały liczne sobory oraz praktyka kościelna. W następnych wiekach, z różnych powodów, diakonat zanikł, stając się jedynie stopniem przejściowym do kapłaństwa. Ostatecznie posługa ta przywrócona została przez Sobór Watykański II w Konstytucji dogmatycznej o Kościele „Lumen Gentium”. Wskazania Soboru wypełnił Paweł VI ogłaszając 18 kwietnia 1967 r. motu proprio "Sacrum diaconatus ordinem" z ogólnymi normami przywrócenia diakonatu stałego. W Polsce biskupi podjęli decyzję o wprowadzeniu diakonatu stałego w 2001 r.
Diakoni stali mogą udzielać sakramentu chrztu, rozdzielać Komunię świętą, błogosławić związkom małżeńskim, głosić kazania podczas Mszy, przewodniczyć obrzędom żałobnym i pogrzebowym; prowadzić nabożeństwa, nie mogą natomiast sprawować Eucharystii oraz spowiadać. Bardzo często posługują we wspólnotach i ruchach religijnych jako moderatorzy, prowadzą kursy przedmałżeńskie.
Diakonat stały jest i dziś integralną częścią Kościoła katolickiego na wszystkich kontynentach i odgrywa w nich znaczącą rolę, szczególnie w Ameryce Północnej i Europie Zachodniej.
Jan Gil z arch. katowickiej jest w małżeństwie od 28 lat, ma troje dzieci, od dwóch służy Kościołowi jako diakon stały. - Ten diakonat jest służbą Kościołowi, umiłowaniem Kościoła w posłudze potrzebującym, ale pierwszym sakramentem jest sakrament małżeństwa i to jest moje – wyjaśnia.
Jak przyznaje dla niego pierwszą płaszczyzną, gdzie zrodziło się powołanie do tej formy służby Kościołowi była praca zawodowa, którą związał z osobami potrzebującymi wsparcia, osobami z niepełnosprawnością. Przypomniał, że diakon to ten, który jak św. Wawrzyniec dostrzega skarb Kościoła w ubogich i potrzebujących.
Jak z kolei opowiada Mariusz Wawrzak w Kościele posługiwał właściwie od dzieciństwa, ponieważ był ministrantem, potem angażował się we wspólnoty parafialne, obecnie z żoną w neokatechumenacie. Jest katechetą. Naturalną więc dla niego konsekwencją pasji wiary, głoszenia słowa Bożego, posłudze przy liturgii stał się diakonat. - Niemniej jednak oczywiście pierwszym weryfikatorem i najważniejszym jest moja żona dlatego że by zostać diakonem jest potrzebna zgoda – przypomniał Wawrzak. Podkreśla, że takich mężczyzn może być wielu, stąd też m.in. pomysł zorganizowania sympozjum. Wawrzak wyjaśnia, że diakonem stałym może być zarówno mężczyzna żonaty jak i kawaler. Diakon stały musi mieć wykształcenie teologiczne i odpowiednie przygotowanie duchowe. W przypadku żonatych mężczyzn wymagany jest wiek minimum trzydzieści pięć lat, pięć lat stażu małżeńskiego i pisemna zgoda małżonki. Diakon nieżonaty w momencie święceń zobowiązuje się do celibatu.
Przekonuje, że małżeństwo nie przeszkadza w pełnieniu posługi diakona stałego, jeżeli już tę decyzję podjęło się z małżonką. Wawrzak jest mężem i ojcem 11 dzieci. - Bóg jakby po prostu poszerza perspektywę życia człowieka i rozwija. Do służby Bogu powołana jest również żona diakona, jego dzieci i jest to po prostu powołanie do tego, by żyć po prostu po chrześcijańsku – wyjaśniał, przekonując, że posługa diakona nigdy nie może odbywać się kosztem życia małżeńskiego i rodzinnego oraz często zawodowego. - I na pewno jest to zaproszenie do jeszcze większej zażyłości z Panem Bogiem – konkluduje.
Także Jan Gil podkreśla, że podstawowym powołaniem jest bycie świętym mężem, świętym ojcem, a dopiero później diakonem. - Ale to ze sobą współgra i pięknie można służyć i Bogu, i Kościołowi, i Ojczyźnie, i miłować rodzinę i życie – podkreśla diakon stały.
Andrzej Hołaszczyński jest diakonem stałym w diec. elbląskiej. Od 42 lat w małżeństwie za wielki swój przywilej uważa możliwość proklamacji Ewangelii w czasie Mszy św. Podkreśla, że diakonat to nieustanne ćwiczenie się w służbie, co także promieniuje na małżeństwo, a to, co jest uczeniem się służby w małżeństwie rodzi przestrzeń dla posługi diakona. Z żoną posługują też na rzecz małżeństw, prowadzą kursy przedmałżeńskie. – Czasami jeszcze ludzie się dziwią, że jest diakon i żona, ale z wolna już się przyzwyczajają – przyznał mężczyzna.
- Staramy się dawać świadectwo Boga tam, gdzie żyjemy, pracujemy i jesteśmy. Na tym polega nasze powołanie, aby głosić Boga tam, gdzie nie mogą dotrzeć kapłani. Jest dużo ludzi potrzebujących i szukających wsparcia, tutaj jest „pole do pracy” dla diakonów - podkreślali mężczyźni.
Zwyczajem kilku ostatnich lat diakoni stali spotykają się na Jasnej Górze przed rozpoczęciem nowego roku liturgicznego na Adwentowym Dniu Skupienia. Dziś stało się to okazją do zorganizowania sympozjum.
Mirosława Szymusik
